Pellter cymdeithasol yn ystod Covid-19

Y llynedd, cyhoeddodd fy ngrŵp a minnau fodel arloesol o iechyd a llesiant sy'n ystyried heriau cymdeithasol mawr. Hyd yn oed cyn argyfwng y coronafeirws, roedd cymdeithas yn wynebu sawl her fawr gan gynnwys epidemig unigrwydd, baich cynyddol clefyd cronig a newid anthropogenig yn yr hinsawdd, ymhlith eraill. Ysbrydolwyd ein model gan ddatblygiadau mewn seicoleg gadarnhaol, ond mae'n symud y tu hwnt i'r unigolyn, yn rhychwantu'r gymuned a'r amgylcheddau ehangach yr ydym yn byw ynddynt.

Mae'r Coronafeirws wedi newid ein cymdeithas yn ddramatig o fewn cyfnod byr iawn. O fewn llai nag wythnos, fe wnaeth cymuned ein prifysgol groesawu gweithio o adref, gan ailfeddwl sut rydym yn cyflwyno ein haddysgu a chynnal ein hymchwil. Er ei bod yn ymddangos bod cymuned y brifysgol wedi addasu i'r ffordd newydd hon o weithio'n rhyfeddol o gyflym, rydym hefyd yn wynebu heriau amrywiol gan gynnwys addysg gartref i'n plant, a'r ffaith y gallai’r mwyafrif ohonom ddioddef o'r feirws. Gall gweithio o adref hefyd fod yn brofiad unig i rai, hyd yn oed gydag atebion technolegol fel Zoom a Skype. Mae cysylltiadau cymdeithasol cadarnhaol yn rhan sylfaenol o iechyd a llesiant gyda rhai ymchwilwyr yn canfod bod yr effeithiau hyd yn oed yn gryfach na'r rhai ar gyfer gweithgaredd corfforol a rhoi'r gorau i ysmygu.

Felly sut y gallwn addasu i'r ffordd newydd o weithio a pha gyfleoedd a allai fod i hwyluso llesiant unigolion a ffynnu ar yr adeg hon? Yr ateb yw tynnu ar ymchwil a theori ar sail tystiolaeth i'n helpu i symud ein bias negyddoldeb greddfol i feddwl mwy cadarnhaol. Mae ein model damcaniaethol ein hunain yn pwysleisio'r angen i ganolbwyntio ar yr unigolyn, y gymuned a'r amgylchedd ehangach yr ydym yn byw ynddo. Byddaf yn awr yn trafod pob un o'r cydrannau hyn yn eu tro gan dynnu sylw at oblygiadau pob un gydag enghreifftiau penodol.

Llesiant unigolyn yw canolbwynt gwyddoniaeth seicolegol, a chynigiwyd sawl model dylanwadol - er eu bod yn ddadleuol. Mae cydrannau allweddol o lesiant yn cynnwys emosiynau cadarnhaol, ymgysylltiad a llif seicolegol, perthnasoedd cymdeithasol cadarnhaol, ystyr a phwrpas mewn bywyd ac ymdeimlad o gyflawniad. Dengys ymchwil sut mae emosiynau cadarnhaol yn dadwneud ymatebion straen; gall cymryd rhan mewn tasgau heriol arwain at brofiadau cadarnhaol a elwir yn llif seicolegol; mae perthnasoedd cymdeithasol cadarnhaol yn cael effeithiau sylweddol ar ein hiechyd corfforol; mae bod â synnwyr cryf o bwrpas ac ystyr mewn bywyd yn gallu ein helpu i oresgyn gofid; a gall yr ymdeimlad o gyflawniad gyfrannu at lwyddiant personol.

Mae'n bwysig felly meddwl am yr hyn y gallai goblygiadau gweithio o adref ei gael ar lesiant seicolegol, a sut y gallwn gymhwyso rhai o'r egwyddorion hyn yn ein dull newydd o weithio? Mae gweithio o adref mewn perygl o dynnu sylw llawer gan gynnwys baredau cyson o straeon newyddion negyddol, cyfryngau cymdeithasol, a ffrydio ar-lein. Mae'r gwrthdyniadau hyn yn effeithio ar ein gallu i ganolbwyntio ac ymgymryd â thasgau y mae'n rhaid i ni eu cyflawni, yn ogystal â'n profiad o lif seicolegol - mae amsugno tasgau yn rhan bwysig o hapusrwydd - a'n hymdeimlad o gyflawniad. Rwyf wedi bod yn defnyddio offer fel RescueTime ac ap Forest i helpu i leihau’r tebygolrwydd o dynnu sylw, er nad yw’r rhain wedi cael eu datblygu hyd yma i’r cam lle gallant helpu ein plant gyda’u gwaith ysgol!

Mae gweithio o adref yn ynysig a gall cyflwyno newyddion negyddol yn rheolaidd arwain at deimladau cronig o drallod, pryder ac anobaith. Bydd gofalu am ein hiechyd meddwl yn arbennig o bwysig yn ystod yr wythnosau a'r misoedd nesaf. Mae myfyrdod yn arfer sydd wedi ennill sylw cynyddol gan wyddonwyr yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Mae ymarfer myfyrdod yn gyfle pwysig i ganolbwyntio ein meddyliau ar y presennol, gan wrthweithio meddyliau cnoi cil sy'n canolbwyntio ar y gorffennol a theimladau o bryder sy'n canolbwyntio ar y dyfodol. Hynny yw, mae myfyrdod yn ein gorfodi i fod mewn cyflwr meddwl sy'n anghymharus ag iselder ysbryd a phryder. Mae yna lawer o ddulliau i ddechrau ymarfer myfyrdod hyd yn oed os nad ydych eisoes wedi gwneud hyn. Er enghraifft, dysgais y bore yma fod canolfan fyfyrio leol yn cynnig dosbarthiadau ar-lein rheolaidd am ffi fisol fach.

Mae llesiant unigolion hefyd wedi'i gysylltu'n agos â'n hiechyd corfforol, felly bydd meddwl am sut i gorffori - er enghraifft - gweithgaredd corfforol yn ein trefn ddyddiol yn ystyriaeth bwysig dros y misoedd nesaf, yn enwedig os gosodir gorfodaeth lymach ar bawb i aros adref gan gynnwys gwahardd mynediad i barciau cyhoeddus a mannau awyr agored fel sydd bellach yn cael ei drafod yn y cyfryngau. Mae'n galonogol gweld clybiau ffitrwydd yn symud yn gyflym i ofod ar-lein ac yn harneisio cyfleoedd technolegol fel Facebook Live a Zoom. Mae fy nghlwb kick boxing lleol - sydd fel y mae'n digwydd yn eiddo i aelod o gymuned ein prifysgol - wedi cofleidio'r byd ar-lein, gan ddarparu dosbarthiadau teulu y rhan fwyaf o ddyddiau'r wythnos gan ddefnyddio Zoom a grwpiau preifat ar Facebook. Mae'r gair Tsieineaidd am argyfwng yn cynnwys dau gymeriad, un am berygl ac un arall am gyfle.

Mae perthnasoedd cymdeithasol cadarnhaol a chysylltiad cymunedol yn elfennau sylfaenol i iechyd a llesiant. Mae unigedd cymdeithasol ac unigrwydd eisoes yn endemig mewn cymdeithas ac nid yw'r sefyllfa bresennol yn helpu. Er bod ein bias negyddoldeb greddfol yn cymryd dros ar adegau o argyfwng, mae'n bwysig weithiau cymryd cam yn ôl i feddwl am eraill a sut mae ein gweithredoedd yn effeithio ar y rhai rydyn ni'n rhyngweithio â nhw. Cymerwch, er enghraifft, stori ddiweddar am fab cymdogion sy'n gweithio mewn archfarchnad leol. Soniodd fod prynu panig wedi arwain at nifer o rwystredigaeth a dicter siopwyr, ac yn anffodus mae rhai siopwyr bellach yn gwyntyllu eu rhwystredigaeth ar staff. Gwrthwynebwyd y profiad hwn yn ddiweddar gan un siopwr a ddaeth i fyny at fab fy nghymydog, diolchodd iddo am ei ymdrechion a'i waith caled wrth roi bocs o siocledi iddo i'w rannu gyda'i gydweithwyr. Mae grŵp Facebook newydd, o’r enw’r ‘caredigrwydd pandemig’ wedi dod i’r amlwg fel modd o rannu straeon sy’n ail-gadarnhau ein synnwyr o gysylltiadau cymdeithasol cadarnhaol, cymuned a dynoliaeth ar adeg o drallod ac ansicrwydd mawr. Mae'r straeon hyn yn rhoi gobaith i mi. Darllenais erthygl gan gymdeithasegydd yr wythnos diwethaf a awgrymodd ein bod yn dysgu o weithredoedd llawer o bryfed daddy long-legs sy'n pylsadu fel un organeb fyw mewn ogof i amddiffyn eu hunain rhag y 5000 o ystlumod i chwilio am bryfed unigol am fwyd. Yng ngeiriau anthropolegydd o Rydychen, “cymuned, mewn gair, yw curiad calon bywyd, ac rydym yn ei esgeuluso yn ôl ein peryglon.”

Yn olaf, golyga arwahanrwydd y bydd gennym lai o amser i'w dreulio ym myd natur, rhywbeth y mae ymchwil bellach yn dweud wrthym sy’n hanfodol ar gyfer iechyd a llesiant unigolion. Mae'r Eidal bellach wedi gwahardd mynediad i barciau ac amgylcheddau awyr agored gan gwtogi'n sylweddol ar fynediad i amgylcheddau positif. A allai hyn fod yn amser priodol i harneisio ein sgiliau garddio neu ymchwilio i'r grefft gain o docio bonsai?

Mae goblygiadau gwyddoniaeth llesiant i'r gymuned academaidd ar yr adeg hon yn ddwys. Mae'n amser da felly i fyfyrio ar yr hyn sy'n bwysig, nid yn unig ar gyfer sut y gallem addasu i'n dull newydd o weithio, ond ar gyfer ein hiechyd a'n llesiant yn gyffredinol ar adeg o drallod ac ansicrwydd mawr.